بقعه شيخ صفي‌الدين اردبيلي يكي از مهم‌ترين آثار تاريخي شهر اردبيل و از بناهاي كم‌نظير تاريخي ايران است كه اهميت اين اثر تاريخي به‌طور كلي در رابطه‌اي كه با سلسله خاندان صفوي دارد جلوه‌گر مي‌شود. بناي بقعه شيخ صفي‌الدين اردبيلي در اوايل قرن ۱۶ تا اواخر قرن ۱۸ ساخته شده است و از ساختار معماري فخيمي برخوردار است كه گرد هم آمدن فضايل هنري، آن را در مجموعه‌هاي تاريخي ايران شاخص و متمايز نموده‌است. اين اثر در سال ۲۰۱۰ در فهرست ميراث جهاني يونسكو به ثبت رسيد.
منزل و خانقاه شيخ صفي در همين مكان قرار دارد، و بر طبق وصيّت شيخ، جنازه اش را در اتاقي جنب خلوتخانه و باغچه و حوضخانه دفن كردند و بر قبر او بنايي ايجاد كردند تا علاوه بر مقبره شيخ صفي و مرقد شاه اسماعيل اول - آرامگاه‌هاي ديگري از شاه زادگان صفوي و فرزندان وي را در اين بقعه و محل شهيدگاه قرار دهند. اين بنا پس از وفات شيخ به سال 735 هجري قمري، به وسيله فرزند وي؛ صدرالدين موسي پايه‌گذاري شد و شاه عباس بناهاي مهمي به اين مجموعه افزود و اصلاحاتي در آن انجام داد.
بقعه شيخ صفي‌الدين اردبيلي از لحاظ معماري و كاشي‌كاري از شاهكارهاي سده هشتم هجري قمري و سال‌هاي پس از آن است. پس از شروع حكومت صفويه، به سبب ارادت شاهان صفوي به جد خود، واحدهاي مختلفي به اين مجموعه اضافه شد. به ويژه در دوره شاه عباس اول و از آن جا كه وي ارادت فراواني به شيخ صفي الدين داشت و بسيار به زيارت مقبره وي مي‌رفت، براي تكميل و تزيين اين اثر، كارهاي فراواني صورت گرفت. در عصر صفوي، بقعه شيخ با حضور استادان بزرگ عهد صفوي چنان به زيور آراسته شد كه هم چنان پس از گذشت چندين قرن به عنوان يكي از مفاخر تاريخي و فرهنگي ايران به شمار مي‌آيد.
مجموعه كنوني كه به نام بقعه شيخ صفي ناميده مي‌شود شامل بيرون بقعه (عالي قاپو)، سردر، حياط بزرگ، رواق، مقبره شيخ صفي‌الدين، حرم خانه، مقبره شاه اسماعيل، چيني خانه (كه داراي گچ‌بري‌هاي زيبا و چندين درِ چوبي و نقره‌اي نفيس است)، مسجد جنت‌سرا، خانقاه، چراغ خانه، چله خانه، شهيدگاه و متعلقات ديگري است.
ساختمان سردرِ اصلي بقعه و محوطه سه گنبد كه مزين به كاشي معرق و كتيبه‌هايي به خط رقاع و كوفي است، عظمت و جلوه خاصي به اين مكان داده است.
يكي از موارد منحصربه‌فرد مقبره شيخ صفي‌الدين اين است كه اين بقعه حاوي ده‌ها اثر بديع در مضامين مختلف رشته‌هاي هنري است كه از آن جمله مي‌توان به عالي‌ترين نوع كاشي كاري معرق و مقرنس و گچ‌بري كتيبه‌هاي زيبا و نفيس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوي (مير عماد، مير قوام الدين، محمد اسماعيل و...) منبتهاي ارزنده، نقره كاري، تذهيب و طلاكاري، نقاشي و تنگ بري و غيره اشاره كرد.
در اين مجموعه علاوه بر مقبره شيخ صفي الدين اردبيلي، مقبره‌هاي شاه اسماعيل اول (نخستين پادشاه صفويه) و همسر شاه اسماعيل (مادر شاه طهماسب) و نيز برخي از مشايخ و صاحب منصبان دوران صفوي و كشته شدگان جنگ چالدران قرار دارد.
نشاني: اردبيل- خيابان آيت الله طالقاني – خيابان شيخ صفي الدين اردبيلي

منبع: سايت راهنماسفر